Öfke kontrol bozukluğu günümüzde sıklıkla karşılaşılan psikolojik bir sorundur. İnsanlar günlük hayatın koşuşturmasında birçok farklı durum veya olayla karşı karşıya kalmaktadır. Bu durumlar ya da olaylar karşısında da doğal olarak farklı davranışsal ve duygusal tepkiler veririz. Bu duygulardan biri de öfkedir. Öfke genellikle insanlarda olumsuz bir duygu olarak atfedilse bile, aslında mutluluk, sevinç ve heyecan gibi doğal bir duygudur. Ancak öfke anındaki duyguların şiddetlenmesi ve nasıl kontrol edilmesi gerektiğini bilinmemesi durumuna öfke kontrol bozukluğu denir.
Gün içinde yaşamız olduğunuz sıkıntılar, olumsuzluklar ve güçlükler karşında öfkelenebilirsiniz. Bu durumlara karşı göstermiş olduğunuz bu öfke, sağlıklı bir duygudur. İnsanlar genellikle bu durumlara karşı tepkilerini direk göstermektedirler. Ancak bazı bireyler bu tepkileri göstermek yerine içine atarlar. Bu şekilde de öfkelerini sürekli biriktirirler. Ancak bu birikim bir vakit sonra patlayacaktır. Öfke patlaması dediğimiz olay bu şekilde gerçekleşmektedir. Bu durumda ortaya çıkan tepkiler şunlardır.
- Kan basıncının artması ve kalp atışlarında hızlanma meydana gelmesi
- Nefes alış verişinde dengesizleşme
- Aşırı derece strese girme ve gerilme
- Tartışma sırasında karşınızdaki ya da çevrenizdeki insanlara veya nesnelere karşı şiddet uygulama
Öfke Kontrol Bozukluğu Sebepleri Nelerdir?
Öfke kontrolü çocukluk yaşlarda öğrenilmeye başlayan ve beynin ön bölgesinde yer alan sinirler tarafından gerçekleştirilmektedir. Çocukluk dönemindeki sıkıntılar, yanlış tutumlar ve davranışlar öfke kontrolünde sıkıntılara yol açar. Öfke kontrolünde sıkıntılar olan bireylerde serotonin (mutluluk hormonu) hormonunda bir sıkıntı olduğu gözlemlenmiştir. Bu hormonda meydana gelebilecek en ufak dengesizlikte öfke problemleri yaşanabilir. Diğer öfke kontrol bozukluğu sebepleri şunlardır.
Çocukluk Travmaları
Tüm psikolojik sıkıntıların temelinde olduğu gibi öfke kontrolündeki problemlerin temelinde erken dönemlere dayanmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda öfke kontrolüne problem olan bireylerin çoğunluğunda, ailenin yetiştirme şekillerinin etki olduğu gözlemlenmiştir.
Ailesi tarafından sürekli baskı, şiddet ve yargılayıcı söylemlerle karşı karşıya kalan, engellenen ve kendilerini ifade etmelerini izin verilmeyen çocuklarda ilerleyen süreçlerde öfke problemleri ortaya çıkabilir.
Ailenin etkisi dışında çocukluk döneminde yaşanan çeşitli travmalar, erken dönemde öfke kontrol mekanizmasında sorunlar oluşturabilir. Örneğin anne babanın boşanması, sözlü ya da fiziksel taciz gibi durumlarda öfke problemlerine yol açabilir.
Dışlanmışlık Duygusu
İnsanların çoğunluğu hayatlarının bir kısmında dışlanmışlık duygusuyla karşı karşıya kalmıştır. Her insanda bu duygunun oluşturduğu durum farklıdır. Bazıları bu duyguyu umursamazken bazılarında kötü anlamlar oluşturabilir. Bu nedenle dışlanmışlık duygusu bazı insanlarda öfke kontrol mekanizmalarının zarar görmesine yol açabilir.
Yapılan araştırmalar sonucunda dışlanmışlık duygusundan etkilenen insanların daha gergin, sinirli bir ruh haline sahip oldukları ve öfkelerini daha fazla gösterdikleri saptanmıştır. Bu durum sonucunda bireylerde öfke kontrol bozukluğu ortaya çıkabilir.
Beyin Kaynaklı Faktörler
Aile ve çevresel faktörlerine dışında bazı beyin kaynaklı sorunlarda öfke kontrol merkezini etkileyebilir. Serotonin hormonun yeterli miktarda salgılanmasına ya da dengeli dağılmasına engel olan beyin problemleri insanlarında daha fazla öfkelenmesine ve öfkelerini kontrol edememesine yol açar. Beyin kaynaklı epilepsi, sara gibi çeşitli beyin rahatsızlıkları da insanları öfke kontrollerinde sorun yaşamalarına yol açabilir.
Çeşitli Ruhsal Hastalıklar
Öfke kontrol bozuklarının nedenleri arasında çeşitli ruhsal hastalıklarda yer almaktadır. Kaygı bozuklukları, duygu durum bozuklukları, bazı kişilik bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklar ökfe kontrol mekanizmasını etkileyerek insanların öfke problemleri yaşamlarını yol açar.
Öfke Kontrol Bozukluğu Tedavisi
Öfke kontrol bozukluğu insanların yaşantılarını olumsuz yönde etkilemesinin yanı sıra çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Kalp hastalıkları, tansiyon, şeker ve çeşitli ruhsal hastalıklar gibi birçok farklı rahatsızlığa neden olabilir. Bu nedenle öfkelendiğinizde hem kendinize hem de çevrenizdekilere zarar vermemek için, ayrıca çeşitli hastalıklara neden olması için tedavi edilmesi gerekir.
Öfke kontrol bozukluğu tedavisi için uzman doktorlara, psikologlara ve terapistlere gidebilirsiniz. Rahatsızlığın ciddiyetini, sıklığını ve şiddetine göre uzmanlar sizlere psikolojik destek terapileri veya ilaç tedavisiyle ya da her ikisiyle birlikte yardımcı olabilir. Hasta bireyin bu süreçte öfkesinden kurtulması için istekli olması ve tedavi devam etmesi kesin sonuçlar alınabilmesi açısından oldukça önemlidir.
Öfke kontrol bozukluğunun tedavisi için hangi doktora gidilirse gidilsin ve hangi yönteme başvurulursa başvurulsun temel amaç, öfkenin tamamen ortadan kaldırılması değildir. Diğer duygularda olduğu gibi öfkenin ve öfke sırasında gösterilen tepkilerin nasıl kontrol edileceğinin öğretilmesidir.