Sosyal fobi, insanların günlük iletişimleri sırasında diğer insanlar tarafından incelenmekten, eleştirilmekten ve yargılanmaktan korkması durumunda ortaya çıkar. Kronik bir zihinsel sorun olan sosyal anksiyete bozukluğu, hem ilaç tedavisi hem de çeşitli terapi yöntemleriyle tedavi edilebilir. Tedavi sırasında insanların bu durumla karşı karşıya kaldıklarında neler yapması gerektiği, nasıl başa çıkacağını öğrenmesi ve bireyin özgüven kazanmasına yardımcı olunur.
Sosyal fobi, sosyal anksiyete bozukluğu ya da sosyal fobi bozukluğu olarak da bilinen ve en sık rastlanan psikolojik rahatsızlıklardan bir tanesidir. İnsanların sosyalleştiği durumlarda, diğer insanlar tarafından tuhaf, gülünç ya da utanç verici bulunmasından kaygı duymasıdır. Hatta bu durumlardan korkmasıdır.
Sosyal Fobi Kimlerde Görülür?
Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre daha yüksek olan sosyal anksiyete bozukluğunun görülme olasılığı %7 – %12 arasında değişiklik gösterir. Genellikle 12 – 20 yaşlarındaki bireylerde, erken ve geç ergenlik dönemlerinde ortaya çıkar. Türkiye’de üniversitede okuyan bazı gençlerin katıldığı bir araştırmaya göre sosyal fobinin görülme oranı %24’dür.
Genellikle maddi ve sosyal konumu yetersiz olan, hiç evlenmemiş, işsiz ve eğitim düzeyi düşük olan bireylerde sıklıkla rastlanmaktadır. Çocukluk döneminde toplum içine çok karışmayan çocuklarda da bu rahatsızlığın görülme olasılığı yüksektir. Ayrıca yetiştirme tarzı, anne ve babanın sosyal ortamları da bu rahatsızlığın gözlemlenmesinde etkili olabilir.
Sosyal Fobi Neden Olur?
Sosyal fobi, diğer tüm psikolojik sorunlarda da olduğu gibi biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerden dolayı ortaya çıkmaktadır. Bu rahatsızlığın ortaya çıkmasına aşağıdaki durumlar neden olabilir.
- Akrabalarında ya da ailesinde bu rahatsızlık olan bireylerde genetik yatkınlıktan dolayı bu rahatsızlık oluşabilir.
- Serotonin hormonunun dengesizliği ya da yeterli miktarlarda salgılanmaması bu rahatsızlığın ortaya çıkmasında en önemli nedendir. Serotonin dengesindeki bozukluklar sinir hücreleri arasında gelişen iletişimi olumsuz yönde etkiler ve mesajların beyne tam olarak iletilmemesine neden olur. Bu durumda sosyal anksiyete bozukluğu ortaya çıkar.
- Anne babanın çocuklarını yetiştirme tarzlarındaki problemler
- Ebeveynlerin çocuklarından yüksek şeyler beklemesi
- Herhangi bir sosyal ortamda önceden yaşanmış olan olumsuz ve kötü durumlar
- Bireylerin sevdikleri kişileri kaybetmesi
Sosyal Fobi Belirtileri Nelerdir?
Sosyal fobisi olan bireylerin göstermiş olduğu duygusal ve fiziksel belirtilerden bazıları şunlardır.
- Anksiyete krizleri
- Korku
- Yüzde kızarıklık, terleme, ağız kuruluğu
- Karın ve baş ağrısı, baş dönmesi
- Mide bulantısı, acil idrara çıkma ihtiyacı
- Sinirlilik, çarpıntı, nefes darlığı
- Bulanık görme, titreme
Sosyal anksiyete bozukluğu olan insanlar genellikle gözle görülecek olan belirtileri diğer insanların yanında göstermekten ve bu durumların fark edilmesinden endişe duyarlar. Bu endişe hali de belirtilerin şiddetini daha da artırır.
Sosyal Fobinin Belirtilerinin Ortaya Çıkmasına Yol Açan Etkenler
Sosyal fobisi olan bireyler genellikle aşağıdaki durumlarla karşı karşıya kaldıklarında sosyal fobi belirtilerinin ortaya çıkmasına ve ciddi sıkıntılar yaşamasına neden olur.
- Kalabalık bir ortama girildiğinde diğer insanlar tanıştırılmak
- Kalabalık ortamda kendisinden bahsedilmesi
- İnsanların ilgi odağı haline gelmek
- Bir iş yaparken ya da yemek yerken izlenmek
- Resmi bir ortamda bir şeyler konuşmak zorunda olmak
- Kendinden üst mevkide olan biriyle konuşmak
- İnsanlarla göz temasında bulunmak
- Kalabalık önünde konuşmak
- Sunum ya da seminerlerle kalabalık kişilere bir şeyler anlatmak
- Kalabalık bir ortama ya da gruba sonradan katılmak
- Kalabalık bir ortamda telefonla konuşmak
- Kalabalıkta yemek yemek
Sosyal Fobi Nasıl Yenilir?
Sosyal fobi rahatsızlığının tedavisinde ilaç ve terapi tedavilerine başvurulabilir. Bu tedaviler ile bu rahatsızlığı tamamen tedavi etmek mümkündür. Yapılan araştırmalar sonucunda, bu rahatsızlığın tedavisine, bilişsel davranışçı terapinin çok faydalı olduğu gözlemlenmiştir. Tedaviye tam olarak inanıldığında ve terapistlerin tavsiyelerine uyulduğunda kısa bir süre başaralı sonuçlar almak mümkündür.
Sosyal anksiyete tedavisinde çeşitli ilaçlarda kullanılabilir. Bu ilaçlar terapiyle birlikte kullanıldığında tedavi sürecine genellikle olumlu katkı sağlar. Fakat bu ilaçlar tek başına kullanılması hasta bireylere tam katkı sağlamayabilir. Bu ilaçların kullanımı ilk zamanlarda katkı sağlasa da uzun vadede etkili olmayabilir. Bu nedenle Sosyal Fobi tedavisi için psikoterapi ile ilaç tedavisi birlikte gerçekleştirilmelidir.
Hasta bireyin tedavi sürecine inanması, verilen ilaçları zamanında ve düzenli olarak kullanması, terapilere düzenli olarak katılması, terapistlerin tavsiyelerine uyması hastalığın tedavisinin olumu sonuçlanmasında oldukça önemlidir. Ayrıca aile fertlerinin ve arkadaşlarının hasta bireye özgüven kazanması ve korkularından kurtulması için yardımcı olmaları ve anlayışlı olmaları gerekir.