Tourette sendromu, 1985 yılında Fransız bir doktor olan Gerard Gilles de La Tourette tarafından tanımlanan bir hastalıktır. Bu hastalık bireylerin bir tür ses ya da bedensel tikler sergilemesine neden olur. Halk tarafından kendini tutamama ya da bağırma hastalığı olarak da bilinmektedir. Bu hastalar genellikle kontrol edemedikleri ani ses ya da hareketlerle mücadele ederler. Bu tikler insanın yaşam kalitesini düşürür ve yaşantılarını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle bu hastalığın tedavi edilmesi gerekir.
Tourette sendromuyla karşı karşıya olan bireylerin zekâ seviyesi normaldir. Hastalık sürecinde bireyler bu tikleri zaman zaman baskılayabilir ya da bu tikler sürekli olarak artan bir grafik sergiler. Bu tikler bireylerin kontrol altına almakta zorlandıkları dürtülerdir. Göz kırpma, omuz silkme gibi çeşitli tiklerin dışında farklı ve rahatsız edici sesler çıkarmasına ya da küfür etme gibi belirtiler göstermesine yol açabilir.
İnsanlar için bu rahatsızlık oldukça rahatsız edici bir durumdur. Çünkü bireylerin istemi dışında gerçekleşmesi ve ne zaman ve hangi şartlar artında ortaya çıkacağı belli olmaması nedeniyle bireylerin özgüvenlerinin düşmesine ve sosyal yaşantılarının olumsuz etkilenmesine neden olur. Bu nedenle bireyler bu tiklerini baskılamaya çalışırlar. Bir süre çok zorlansalar da tiklerini baskı altına alabilirler. Ancak bu tür zorlamaların ilerleyen süreçlerde patlak vererek bireyin tiklerinin daha da çoğalmasına ve daha ciddi problemlere yol açabilir.
Genellikle 4 – 6 yaş aralığındaki çocukluk döneminde ortaya çıkmaktadır. Ancak bu rahatsızlık ilerleyen kaşlarda ortaya çıkabilir ve ciddi problemlere neden olabilir. Genellikle ergenlik döneminden sonra tiklerde azalmalar gözlemlenmektedir. Ayrıca yetişkinlerde bu hastalık çok nadir seyretmektedir. Nörobiyolojik bir hastalık olan Tourette Sendromu genellikle erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülmektedir.
Tourette Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Nedeni henüz tam olarak bilinmeyen Tourette hastalığının, beyindeki hücrelerde oluşan çeşitli anormallikler nedeniyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ancak yapılan araştırmalara göre Tourette Sendromu Nedenleri arasında etkili olan etken genetiktir. Bu hastalıkla karşı karşıya olan bireylerin çocuklarında da bu hastalığın görülme sıklığı %50’dir.
Yapılan DNA araştırmalarında hastalığın ortaya çıkmasında birden fazla genin etkili olduğu gözlemlenmiştir. Genetik etkenlere ek olarak strese dayalı çeşitli etkenlerinde bu rahatsızlığa neden olduğu gözlemlenmiştir. Sınav kaygısı, heyecan, yorgunluk ve panik gibi hislerin tiklerin ortaya çıkmasında ve şiddetini artırmasında etkili olduğu bilinmektedir.
Tourette Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Tourette sendromu belirtileri, hasta bireyin yaşına ve hastalığın şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Bu hastalığın en önemli belirtileri hastalıktan da anlaşılacağı gibi tiklerdir. Tikler, motor ve vokal olmak üzere iki farklı şekilde incelenebilir. Motor tikler, eş zamanlı olarak bir ya da daha fazla kasın çalışması sonucunda ortaya çıkar. Vokal tikler ise, ağız, burun ve boğaz bölgelerindeki seslerle karakterize edilen tiklerdir. Motor ve vokal tiklerde yapılarına göre basit ve karışık tikler olarak ikiye ayrılır.
Basit motor tiklerden bazıları şunlardır.
- Göz kırpma
- Baş sallama
- Kaş kaldırma
- Omuz silkme
- Baş ya da boynu çevirme
- Havaya üfleme
- Çeşitli nesnelere dokunma ya da bu nesneleri koklama
- Dili dışarı sarkıtma
Basit Vokal tiklerden bazıları şunlardır.
- Öksürme
- Burun çekme
- Esneme
- Boğaz temizleme maksatlı gıcıklanma
Karmaşık Motor Tiklerden bazıları şunlardır.
- Yüz buruşturma
- İki ayağı birbirine vurma
- Yürüyerek daireler çizme
- Yumruk atma
- Dişlerini birbirine sürtme
- Eğilmek, çömelmek ya da zıplamak
Karmaşık Vokal tiklerden bazıları şunlardır.
- Kekeleme
- Başkalarının çıkarmış olduğu sesleri ya da hareketleri tekrarlama
- Aynı cümle ya da kelimelerin çok fazla tekrar edilmesi
- Sürekli olarak aynı hareketlerin yapılması
- Havlama, bağırma, çığlık atma ya da daha garip sesler çıkarma
Tourette sendromuyla karşı karşıya olan bireyler yukarıda bahsetmiş olduğumuz tikler haricinde de çeşitli belirtiler gösterebilirler. Bu belirtiler şunlardır.
- Dikkat eksikliği, dikkati yoğunlaştırmada problemler, sürekli bir işten diğerine geçme, sürekli hareket etme isteği
- Hasta bazı durumları adet haline getirebilir. Örneğin, ocağı söndürüp söndürmediğini ya da kapıyı kilitleyip kilitlemediğini birçok kez kontrol eder.
- Disleksi, okuma ya da yazma sorunları
- Hastanın uykusunda hareket etmesi ya da konuşması
- Çeşitli uyku problemleri
Tourette Sendromu Tedavisi Nasıl Olur?
İnsanlar zaman zaman çeşitli tikler gösterebilirler. Bu tikler belli belirsiz ve hafif tiklerse zaman içinde kendiliğinden geçer ve bu nedenle tedaviye gerek yoktur. Ancak orta ya da şiddetli tikler bireylerin hayatını ve duygularını etkileyebilir. Bu durumda tiklerin tedavi edilmesi gerekir.
Tourette sendromu tedavisi genellikle bireyin yaşına, hasatlığın durumuna ve şiddetine göre değişiklik gösterir. Bu hastalığın tedavisinde davranışsal terapi ve ilaç tedavilerine başvurulabilir. Kişinin yaşantısını çok fazla etkilemeyen orta şiddetli tiklerin tedavisinde terapiler ve psikolojik desteklere başvurulur. Terapilerin ve psikolojik desteğin yeterli gelmediği şiddetteki tiklerin tedavisinde ayriyeten ilaç tedavilerine de başvurulabilir.