Yunancada “yankı” ya da “tekrarlama” anlamına gelen Ekolali, bireylerin çevrelerinde duydukları sesleri ve kelimeleri tekrarlamalarına yol açan konuşma rahatsızlıklarından bir tanesidir. Bu hastalıkla karşı karşıya olan bireyler kendi düşüncelerini ifade etmekte zorlandıkları için ekili bir iletişim kuramayabilir. Örneğin, hasta bireye karşı yöneltilen soruyu kendi kelimeleriyle cevaplamak yerine, soruda geçen kelimeleri tekrarlayabilir.
Ekolali, kişinin iletişim aracı olarak ya da tamamen istemsiz bir şekilde çevresinden duyduğu sesleri ya da kelimeleri tekrar etmesine yol açan bir hastalıktır. Genellikle 2 ya da 3 yaşındaki çocuklar duymuş oldukları sesleri ve kelimeleri tekrarlarlar. Bu normal bir durumdur, ancak bu tekrarlama işlemi ilerleyen yıllarda iletişime zarar verecek seviyeye geldiğinde çocuklarınızda bu hastalık ortaya çıkabilir. Bu hastalık genellikle iletişim kurma, dil öğrenme ve dil pratiği gibi çeşitli tedavi ve terapi yöntemleriyle tedavi edilmektedir.
Ekolali Nedenleri Nelerdir?
Ekolali nedenleri arasında en etkili etken Otizm hastalığıdır. Otizm ile karşı karşıya olan çocuklarda bu hastalığın görülme sıklığı daha yüksektir. Çocuklarda genellikle bu rahatsızlık konuşmayı öğrenme dönemlerinde ortaya çıkabilir. Çoğu çocuk bu dönemi zaman ilerledikçe kendiliğinden atlatır.
İnsanlar bazen sıkıntılı, endişeli olduklarında durumlarda da çevrelerinden duydukları sesleri tekrarlayabilirler. Bu normal bir durumdur. Ancak bu hastalıkla karşı karşıya kalan bireyler çevrelerindeki sesleri sürekli olarak tekrarlar ve kendilerini ifade edemedikleri zaman sessiz kalmayı tercih ederler.
Ekolali Belirtileri Nelerdir?
Ekolali belirtileri arasındaki en belirgin semptom duyulan seslerin, kelimelerin ya da cümlelerin tekrarlanmasıdır. Bu rahatsızlık anında ve gecikmiş olmak üzere iki farklı şekilde ortaya çıkabilir. Anında ekolali, bireyin söylemiş olduğu bir kelime ya da cümleyi duyduğu anda tekrar etmesidir. Örneğin bireye yöneltilen “Adın Ne?” sorusuna, birey adını söylemek yerine soruyu tekrarlayarak cevap olarak “Adın Ne?” demesidir. Gecikmiş ekolali, bireyin daha önceden duymuş olduğu bir sesi, kelimeyi ya da cümleyi olur olmadık bir zamanda tekrarlamasıdır. Bu ses, kelime ya da cümle bir replik, şarkı sözü olabilir.
Karakteristik bir dil özeliği olan bu hastalık, işlevsiz bir dil özelliği gibi algılanmaktadır. Ancak bu hastalık otizmli çocuklarda iletişim aracı olabilmektedir. Otizm rahatsızlığı olan çocuklar ihtiyaç ve isteklerini başkalarına aktarırken jest, mimik ve dillerini kullanmakta yetersizlerdir. Bu çocuklar genellikle istedikleri şeyleri ağlayarak, bağırarak veya istedikleri şeylere götürerek anlatırlar. Ebeveynler böyle bir durumda çocuklarının isteklerini yerine getirirlerse çocukta “Bağırdığımda ya da ağladığımda isteklerim oluyor” düşüncesi ortaya çıkar. Bu nedenle isteklerini yaptırabilmek için sürekli aynı şeyleri tekrarlayabilirler.
Ekolali Çeşitleri Nelerdir?
Ekolali, etkileşimli ve etkileşimli olmayan olmak üzere iki farklı çeşidi vardır.
Etkileşimli Ekolali
Etkileşimli olması amaçlanan ve başkalarıyla iletişim halinde olduğu düşünülen iletişimdir. Bu hastalıklar karşı karşıya olan bireyler alternatif bir iletişimi gerçekleştirebilmek için tekrarlamalar yaparlar. Konuşma sonrasında, başkaları tarafından başlatılan konuşmaları tamamlamak için “İyi iş!” gibi cümleler kurabilirler. Ayrıca istedikleri bir şey olduğunda karşılarındaki kişiye bunu soru olarak sorabilirler. Örneğin bir şeyler yemek istediklerinde “Yemek yer misin?” diye sorabilirler.
Etkileşimli Olmayan Ekolali
Tipik bir iletişim aracı olarak kabul edilmez ve kişisel etiketleme ya da kendini uyarma gibi kişisel kullanımları ifade eder.
Ekolali Nasıl Tedavi Edilir?
Duyulan kelimelerin ya da cümlelerin tekrarlanması dil gelişiminin doğal bir parçası olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle tüm tekrarlama sorunu ile karşı karşıya olan bireylerin tedaviye ihtiyacı yoktur. Çocuklar belirli bir döneme kadar duyduklarını tekrarlamaya devam edebilirler. Bu durum zaman ilerlemesine rağmen azalmıyorsa ve giderek daha da fazlalaşıyorsa tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Ekolali tedavisi için uzman hekimlere, psikologlara ve pedagoglara başvurabilir ve dil, konuşma terapileri, ilaç tedavisi gibi farklı tedavi yöntemleri için yardım alabilirsiniz.
Dil ve Konuşma Terapileri
Tekrarlama hastalığı ile karşı karşıya olan bireylere, düşündüklerini karşılarındaki insanlara nasıl aktaracaklarını öğretebilmek için dil ve konuşma terapilerine başvurulabilir. Genellikle “İşaret – Duraklama Noktası” adı verilen davranışsal müdahale ile hastalara yardımcı olunabilir. Bu tedavi ile bireyin sorulan sorulara karşı çeşitli şekillerde cevap vermesi sağlanabilir.
İlaç Tedavisi
Tedavi için uzman hekimlere, psikologlara ya da pedagoglara başvurduğunuzda alacakları tedavi ve terapi hizmetlerinin yanı sıra uzmanlar antidepresan ve anksiyete ilaçları da önerebilir. Bu ilaçlar hastalığın kendisini tedavi etmez. Sadece bireyin sakin kalmasına, stresin düşmesine ve endişenin giderilmesine yardımcı olunur.
Evde Bakım
Bu hastalıkla karşı karşıya olan bireylerin iletişim becerilerini geliştirebilmek için evde, hasta bireye yardımcı olunabilir. Ebeveynlerin çocuklarına yardımcı olabilmeleri için geliştirilmiş metinler ve çevrimiçi programlar yer almaktadır.