Şizofreni, insanların gerçekliği anormal şekilde yorumladıkları, gerçek ile gerçek dışını durumları birbirlerinden ayıramadıkları ciddi bir zihinsel bozukluktur. Bu durum insanların davranışlarını, hareketlerini, gerçeği anlayış şeklini ve düşüncelerini değiştiren, aile ve sosyal çevresiyle olan ilişkisini ciddi zararlar veren bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu nedenle hastalıkla karşı karşıya olan bireylerin biran önce tedavi olması gerekir.
Şizofreni Ne Demek?
Şizofreni, insanların gerçek ile gerçek dışı olguları birbirinden ayıramadıkları ve sağlıklı düşünmeye, duygularını kontrol edememesine, normal davranmasına engel olan ciddi bir hastalıktır. Genellikle yavaş yavaş ilerleme göstermektedir. Bu nedenle hastalığın erken teşhisi tedavi için oldukça önemlidir. Erken teşhis sonucunda ciddi durumlar ortaya çıkmadan hastalık kontrol altına alınabilir. Bu şekilde bireylerin toplum içinde arkadaşlarıyla, aile fertleriyle ve tek başlarına yaşamlarını sürdürebilirler.
Şizofreni hastalığının bir alevlenme bir yatışma dönemleri olarak seyretmektedir. Bu hastalık diğer psikolojik rahatsızlıklara göre mesleki ve sosyal yaşantılarında bireylere oldukça fazla problem oluşturur. Hastalığın alevlenme dönemlerinde gerçek ile gerçek dışı durumları ayırt edememe durumu ciddi seviyelere ulaşır. Bu döneme “Psikoz” adı verilmektedir. Bu hastalıkla karşı karşıya olan bireylerin göstermiş olduğu semptomlar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Tedavi başvurulmaması, gerekli ilaçların kullanılmaması, stres, alkol ya da madde bağımlılığı gibi durumlar hastalığın semptomlarının şiddetini en üst seviyelere çıkartmaktadır.
Şizofreni Nedenleri Nelerdir?
Şizofreninin ortaya çıkmasında birçok farklı etken yer almaktadır. Ancak genel olarak Şizofreni Nedenleri şu şekilde sıralanabilir.
- Beyinde yer alan bazı hücrelerinde çalışma sistemlerinde ortaya çıkan anormallikler ya da bozukluklar
- Genetik etkenler
- Kişinin çeşitli virüslerle karşı karşıya kalması
- Doğum öncesinde, hamilelik döneminde yeni anne adayının sağlıksız ya da yetersiz beslenmesi
- Doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması
- Vücudun kendi hücrelerine ya da dokularına karşı bağışıklık geliştirmesi ve kendi hücreleriyle savaşması
- Ergenlik ya da gençlik dönemlerinde bireylerin reçetesiz ve bilinçsizce çeşitli psikolojik ilaçları kullanması
- Alkol ve madde bağımlılığı
- Bireyin aile fertlerinden ya da çevresindeki herhangi bir bireyi zamansız olarak kaybetmesi
- Çocukluk döneminde maruz kalınan istismar, cinsel saldırılar ya da çeşitli travmatik olaylar
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz nedenlerin hiçbiri tek başına bu hastalığa yol açmaz. Ancak bu nedenlerin birkaçı bir araya gelerek bu hastalığın ortaya çımasına neden olabilir.
Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Şizofreni belirtileri, pozitif ve negatif belirtiler olmak üzere ikiye ayrılabilir.
Pozitif Belirtiler
Pozitif belirtiler şu şekilde özetlenebilir.
- Aşırıya kaçacak şekilde sürekli olarak gülme ya da ağlama
- Sanrılar, sürekli olarak evhamlanma, gereğinden fazla heyecanlanma, sürekli olarak kuşkulanma
- Kendini ve çevrelerindekileri tanımama hali
- Güven problemleri
- Her türlü davranışları ve sözleri üzerine alınma
- Renklere ya da ışıklara karşı çok fazla duyarlı olma
- Gereğinden fazla ve yerli yersiz konuşma isteği
- Bir konuyu anlatırken ya da dinlerken konudan kopma
Negatif Belirtiler
Negatif Belirtiler şu şekilde özetlenebilir.
- Toplumdan uzaklaşma
- Bilerek insanlardan kaçma
- Olaylara karşı duyarsız davranma
- Kendini güçsüz hissetme
- Duygularda eksiklik ya da duygusuzluk
- Yaşadığı hayattan zevk almama
- Hiçbir şeyden mutlu olamama
- Dış görünüşe önem verememe ve bakımsızlık
Şizofreniyle karşı karşıya olan bireyler yukarıda belirmiş olduğumuz pozitif ve negatif belirtiler dışında da bazı semptomlar gösterebilir. Bu semptomlara aşağıdaki durumları örnek olarak verebiliriz.
- Uyumada zorluk yaşanması
- Konsantrasyon eksiklikleri
- Sosyal ortamlarda uygun olarak görülmeyecek davranışlar sergileme
- Alışıldığın dışında düşünme ve bu düşüncelere göre konuşma ya da hareket etme
- Gerçek olmayan şeyleri görme ya da duyma
- Sürekli olarak birilerinin kendini takip ettiğini düşünme
- Mesleki ve sosyal yaşantıdaki işlevselliğin kaybedilmesi sonucunda başarısız olma
- Kişilik özelliklerinde değişiklikler
- Heyezan, sanrı, halüsinasyonlar
Hastalarda belirtilerin semptomların hepsi görülecek diye bir durum söz konusu değildir. Bazı hastalar yukarıda belirtmiş olduğumuz belirtilerden bir ya da birkaçını sergileyebilir. Hatta bazen yukarıda belirtmiş olduğumuz belirtilerden farklı belirtiler bile sergileyebilirler.
Şizofreni Türleri Nelerdir?
Şizofreni Türleri; Paranoid, Dezorganize, Katatonik, Ayrışmamış, Rezidüel şizofrenidir.
Paranoid
Halüsinasyonların ve sanrıların ön planda olduğu, bilişsel bozulma ve içe çekilme durumlarının daha geri planda olduğu ve işlevselliğin görece olarak korunabildiği bir tiptir.
Dezorganize (Hebefrenik)
Konuşma, davranış ve duyguların organizasyonda bozukluklar ortaya çıkan, bireyin anlamsız ve yersiz şekilde gülmesine ya da çeşitli yüz ifadelerini göstermesine yol açan bir türdür. Günlük yaşantının ve öz bakım derecesinin bozulduğu, organize olmayan parça parça sanrıların ortaya çıktığı durumdur.
Katatonik
Motor hareketlerde azalama ve yapmakta zorlanma, aşırı derecede negatiflik, konuşmama, karşısındaki kişileri taklit etme, kaslarda katılık, hareket etmeye karşı kaslarda direnç gibi çeşitli hareket sistemlerine bağlı olarak kendini gösteren bir durumdur.
Farklılaşmamış
Paranoid, Dezorganize ve katatonik türlerin üçünün göstermiş olduğu özelliklerin tamamının ortaya çıktı bir durumdur. Bu türde semptomlar ayrışmadan hep birlikte gözlemlenebilir.
Rezidüel
Önceden şizofreni hastalığının belirtilerini şiddetli bir şekilde göstermiş, fakat sonradan hastalın kontrol altına alınması sonucunda içe çekilme, konuşma azlığı ya da detaysız şekilde sanrı ve varsayımların ortaya çıktı türdür.
Şizofreni Tedavisi Nasıl Olur?
Şizofreni hastalığı zaman içinde kendiliğinden ya da tedavi olmadan geçebilecek bir rahatsızlık değildir. Bu hastalığın tedavisi için ilk olarak bireyin psikolog ya da çeşitli uzmanlara başvurarak tanı için muayene olması gerekir.
Şizofreni tanısı, genellikle insanların göstermiş olduğu belirtiler sonucunda yakınları tarafından psikologlara getirilmesi sonucunda koyulmaktadır. Hastalığın belirtileri birçok farklı psikolojik rahatsızlıkla aynı olduğu için bu hastalığının tanısının konulabilmesi için, psikologlar bireylere çeşitli testler uygular. Çeşitli testler ve ayrıntılı muayeneler sonucunda hastalığın tanısı konularak en doğru tedavi süreci planlanarak, hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olunur.
Şizofreni hastalığı kronik bir hastalık olduğundan dolayı çeşitli ilaç tedavileriyle hastalığın semptomları büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Ancak bu hastalığın tamamen kontrol altına alabilmek için ömür boyu tedavi gerekmektedir. İlaç tedavisi ile hasta bireylerin göstermiş olduğu çeşitli belirtilerin ortadan kaldırılması, bireyin sosyal, psikolojik ve fizyolojik olarak sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olunur.
Tedavinin ömür boyu devam edeceğinden dolayı bireyin ilaç kullanımı minimum seviye düşürülmek için bireylere çeşitli terapilerle de yardımcı olunur. Bireyin bireysel, sosyal ve mesleki becerileri için eğitim alması ya da bu becerilerini geliştirebilmesi için yardımcı olunur.
Doğru terapi ve sürekli kontrol ile bu hastalıkla karşı karşıya olan bireyler normal ve sağlıklı bireyler gibi başarılı, üretken bir şekilde yaşamlarını devam ettirebilirler. Hastalığın tedavisi ömür boyu devam edeceği için aile fertlerinin ya da yakın arkadaşlarının bireye karşı doğru ve destekleyici olarak yaklaşmaları gerekir.