Kaygı bozukluğu türlerinden biri olan fobi, insanların belirli durumlara, canlı- cansız varlıklara ya da çeşitli mekânlara ve ortamlara karşı hissetmiş olduğu korku halini ifade eder. Korkuları olan bireyler normal durumlara ve olaylara karşı diğer insanların göstermiş olduğu tepkilerden kat kat fazlasını gösterebilirler. Bu nedenle bu durumlardan ve olaylardan kaçınmaya çalışırlar.

İnsanlar tarafından fobiler genellikle hastalık olarak algılanmaz. İnsanlar bu durumları insanların kişilik özelliği olarak algılayabilirler. Bu nedenle uzman hekimlere başvurmazlar ve tedavi olmazlar. Ancak bazıları çok ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, bu rahatsızlıkların hafife alınmaması gerekir ve tedavisi için uzman hekimlere başvurularak yardım alınması gerekir.

Fobiler Neden Oluşur?

Fobiler öğrenilen davranışlar sonucunda ortaya çıkabilirler. Aile fertlerinden herhangi bir nesneye ya da olaya karşı korkusu varsa, çocuklar bunu gözlemleyerek o nesneye ya da olaya karşı korkuları oluşabilir. Ayrıca genetiğinde bu rahatsızlıkların oluşmasında bir etken olduğu bilinmektedir.

Korkuya neden olan bir cisim, hayvan, mekan ya da herhangi bir ortamdan kaçınılmaya çalışılması ya da hayat düzenini bu korkulara göre şekillendirilmesi sonucunda ortaya çıkabilirler. İnsanların çeşitli korkuları olabilir ve bu normaldir. Ancak fobiler, sıradan korkuların oluşturacağı korku hissine göre daha şiddetli olabilir ve beraberinde ciddi problemler getirebilirler.

Fobi, insanların günlük yaşamlarında karşılaşma olasılığı düşük olan bir olay ya da durumsa, insanların günlük yaşamlarını çok etkilemezler. Örneğin şehir hayatında yaşayan bir bireyin yılan korkusu olsa, şehirde yılanla karşılaşma olasılığı düşük olacağından, günlük yaşantıda sıkıntı oluşturmaz. Ancak daha karmaşık olanlar, insanların yaşam kalitesini düşürebilir ve ciddi bir şekilde etkileyebilir. Bunlara agorafobi, kalabalık korkusu gibi durumları örnek verebiliriz.

İnsanlarda Fobi Ne Sıklıkla Oluşur?

Toplam nüfusun yaklaşık olarak %8 ile %18’lik kısmının en az bir korkusu vardır. Bu rahatsızlıklar erkeklere göre kadınlarda daha çok görülmektedir. Basit olanlar genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkmaktadır. Karmaşık olanlar ise genellikle genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkmaktadır.

Fobi Tanısı Nasıl Konulur?

Çeşitli korkuları olan insanlar zaten bu durumdan haberdar olurlar. Ancak basit olanlar genellikle insanların günlük yaşantısını ciddi bir şekilde etkilemediğinden farkında olunmayabilir. Bu nedenle uzman hekimlere başvurmazlar ve tanısı konmaz. Karmaşık olanlarda ise ciddi sorunlar ortaya çıktığı için kendini belli ederler ve uzman hekime başvurduğunuzda çeşitli testlerle teşhis edilebilirler.

Fobi Belirtileri Nelerdir?

İnsanların korkuya kapıldığı bir olayda ya da durumda genellikle anksiyete belirtileri gösterirler. Panik atak halinde ortaya çıkan belirtiler, herhangi bir korku durumunda da ortaya çıkabilir. Genel olarak belirtiler şunlardır.

• Yüzde kızarma, kaşıntı ya da yanma ile kendini belli edebilir.
• Çarpıntı, titreme, soğuk soğuk terleme
• Ağız kuruluğu, yutkunmada güçlük, nefes darlığı gibi belirtilerde gösterebilir.
• Bulanık görme ya da görme kaybı
• Mide bulunması
• Aniden tansiyonun düşmesi ya da artması
• Bayılma, bunalma sinir krizi, şok gibi çeşitli belirtilerle belli edebilir.

Yukarıdaki belirtilerle kendini belli edebileceği gibi bilinç kaybı, kalp durması ya da ölümle de sonuçlanabilir.

Fobiler Nelerdir?

Korkular iki ana kategori altında incelenir. Bunlardan bir tanesi özgül, diğeri ise karmaşık fobilerdir.

Özgül Olanlar

Özgül ve belirli nitelikteki canlı-cansız cisimlere, mekan ya da aktivitelere karşı olan korkuları ifade etmektedir. Bu tür korkulara yılan, köpek, örümcek gibi çeşitli hayvanlar ya da yükseklik ve su korkuları örnek olarak verilebilir.

Karmaşık Olanlar

İnsanların korkuları ya da kaygıları tek bir nesneye, olaya ya da duruma karşı değil de, birbirinden farklı olan birçok şeyin bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlıklara sosyal ve agorafobi gibi rahatsızlıklar örnek olarak verilebilir.

Fobiler Nasıl Yenilir?

Korkular genellikle bir hastalık olarak görülmediğinden tedavi için insanlar uzman hekimlere başvurmaya bilirler. Ancak bazı durumlarda ciddi sorunlar oluşturabilir ve bu nedenle tedavi edilmesi gerekir.

Tedavi sürecinde ilaç ya da psikoterapi yöntemlerine başvurulabilir. İlaç tedavisi genellikle tek başına yeterli olmaz. Bu nedenle de her iki tedavi yöntemine birlikte başvurulur. Psikoterapi esnasında, insanların korkularıyla yüzleşmesine ve bu korkulardan kurtulmasına yardımcı olunur.

Evden dışarı çıkarken, kuyruk ya da sırada beklerken, metroya ya da otobüse binerken, evde tek kalırken, kalabalık bir ortama girerken korkan insanlarda çeşitli fobiler olabilir. Bu tür problemleri olanlar tedavi için uzman hekimlere başvurabilirler.